اسپکتوفتومتر: وسیلهای است برای سنجش طیف جذبی محلولهای مختلف در جهت تعیین مقدار ماده رنگی در محلول که بر اساس اندازهگیری نور عبور کننده از محلول میباشد با عبور نور از محلول ۲ نوع طیف ورودی IO و خروجی IT .
دستگاه اسپکتروفتومتر :
دستگاه اسپکتروفتومتر یکی از دستگاه های مورد استفاده در روش طیف سنجی یا اسپکتروفتومتری می باشد.
یک دستگاه اسپکتروفتومتر از منبع نور – تک فام ساز ( مونوکروماتور ) – شکاف عبور یا متمرکز کننده پرتو – کووت یا سل ( محل قرار دادن نمونه ) – دتکتور یا آشکارساز و صفحه نمایشگر تشکیل شده است.
نحوه عملکرد دستگاه اسپکتروفتومتر :
اسپکتروفتومترها دارای دو نوع منبع نور جهت تولید نور می باشند که از لامپ تنگستن یا هالوژن برای تولید نور مرئی Vis و مادون قرمز با طول موج 320 تا 1100 نانومتر و از لامپ دوترییوم برای تولید امواج ماوراء بنفش UV با طول موج 190 تا 320 نانومتر استفاده می کنند.
نور تولید شده در ادامه مسیر با استفاده از مونوکروماتور یا تک رنگ ساز فیلتر شده و در طول مسیر با استفاده از چند منشور و توری پراش، طول موج خاصی انتخاب می شود. نور با طول موج خاص انتخاب شده از شکاف عبور یا متمرکز کننده پرتو عبور می کند.
سپس نور مذکور در داخل سل هولدر به کووت رسیده و از نمونه عبور می کند.
قسمتی از نور مذکور در داخل نمونه جذب و مابقی عبور می کند. نور عبوری به دتکتور یا آشکارساز رسیده و پس از تعیین شدت نور و تبدیل آن به انرژی الکتریکی توسط صفحه نمایشگر نشان داده می شود.
میزان IT به میزان غلظت ماده رنگی و طول مسیر آن قطر کووت بستگی دارد و هرچه بیشتر باشد IT کمتر و در نتیجه میزان طیف جزبی افزایش مییابد در این بحث ۲ قانون بیرولامبرت در جهت تعیین روشهای طیف نورسنجی اشاره میشود.
میزان جذب هر ماده شیمیایی در طول موج های مختلف انرژی الکترومغناطیس متفاوت می باشد. با توجه به این امر، هر ماده شیمیایی در طول موج خاصی از انرژی الکترومغناطیس حداکثر جذب و حداقل عبور را خواهد داشت که این فرآیند در جهت تعیین خاصیت آن ماده شیمیایی استفاده می شود.
همچنین غلظت هر ماده شیمیایی نیز در میزان جذب طول موج خاصی از امواج الکترومغناطیس تاثیر دارد. بطوریکه با افزایش غلظت ماده، میزان جذب در طول موج مشخص افزایش و با کاهش غلظت، میزان جذب کاهش و مقدار نور عبوری افزایش می یابد که به نام قانون بیر شناخته می شود.
در این روش با استفاده از تاثیر متقابل غلظت ماده و میزان جذب نور عبوری از آن ماده، به تعیین رابطه و معادله غلظت – جذب هر ماده شیمیایی می پردازند که کاربردهای زیادی در شیمی و تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی دارد.
اسپکتوفتومتر و اجزای آن:
اسپکتروفتومترها، تجهیزاتی است که جذب یا عبور طول موجهای مشخصی از انرژی تابشی (نور) از یک آنالیت را در یک محلول تعیین میکنند. به دلیل تفاوت در تعداد و آرایش گروهها، پیوندهای دوگانه اتمهای کربن در هر مولکول نور را در طول موجهای خاص با الگوی طیف مشخص، جذب میکند. بر اساس قانون بیر - لامبرت (Beer - Lambert)، مقدار نوری که در این طول موج مشخص جذب میشود مستقیماً با غلظت آن نمونه شیمیایی متناسب است. اسپکتروفتومترهای مرئی و فرابنفش، رایجترین دستگاههای جذب سنجی در مراکز تشخیصی و آزمایشگاهی است.